AI a kreatywność: Czy sztuczna inteligencja może zastąpić autora?

Rozwój sztucznej inteligencji (AI), z jakim mamy do czynienia w ostatnich latach, wpływa na różne dziedziny życia, w tym na proces tworzenia treści. Narzędzia oparte na AI, takie jak generatory tekstu czy systemy analizy danych, zyskują na popularności wśród autorów książek, redaktorów, copywriterów, ale również naukowców. Czy jednak AI jest w stanie całkowicie zastąpić autora, zwłaszcza w tak wymagających kwestiach, jak pisanie prac i tekstów naukowych? W niniejszym artykule przeanalizujemy możliwości i ograniczenia AI w kontekście kreatywności, podejmując refleksję nad przyszłością autorstwa w świecie akademickim.

Sztuczna inteligencja jako wsparcie twórczości naukowej

Wiele osób postrzega sztuczną inteligencję jako zagrożenie dla rzetelności i jakości prac naukowych, demonizując jej wpływ na proces twórczy. W rzeczywistości AI została zaprojektowana, aby wspierać i usprawniać pracę twórców, przyspieszając procesy i ułatwiając realizację zadań, które wcześniej były czasochłonne lub wymagające. Konieczne jest jednak umiejętne korzystanie z tej technologii oraz traktowanie jej jako narzędzia wspierającego, a nie w pełni zastępującego wysiłek intelektualny autora. Jak sztuczna inteligencja może pomóc w pisaniu pracy doktorskiej?

• Analiza i selekcja literatury naukowej – narzędzia AI mogą pomóc w wyszukiwaniu i przetwarzaniu dużych zbiorów literatury, sugerując najbardziej istotne publikacje w danej dziedzinie, po które należy sięgnąć podczas prowadzenia własnej dysertacji.
• Tworzenie zarysu pracy – generatory tekstu mogą pomóc w opracowaniu wstępnej struktury pracy naukowej, sugerując podział na sekcje, rozdziały, czy kolejność argumentów i potencjalne kierunki analizy.
• Korekta językowa – AI może wspierać proces redakcji tekstu, sugerując poprawki stylistyczne, gramatyczne i ortograficzne, co jest szczególnie przydatne dla osób piszących w językach obcych.
• Automatyzacja cytowań i bibliografii – dedykowane narzędzia wspierane przez AI przyspieszają tworzenie poprawnych cytowań i bibliografii zgodnie z wymaganiami wybranego stylu edytorskiego.

Granice kreatywności AI w procesie pisania

Chociaż AI z powodzeniem wspiera autorów, jej kreatywność ma duże bariery. Sztuczna inteligencja bazuje na danych, które zostały jej dostarczone w procesie uczenia maszynowego. Oznacza to, że jej zdolność do tworzenia zupełnie nowych idei lub przełomowych koncepcji jest ograniczona. Mówiąc prościej, brakuje jej umiejętności twórczego myślenia charakterystycznego dla ludzi.

Podczas tworzenia pracy doktorskiej, czy innej pracy naukowej, konieczne jest przeprowadzenie krytycznej analizy i formowania oryginalnych wniosków. AI nie jest w stanie w pełni zrozumieć intencji autora czy specyfiki badanej problematyki, dlatego w tym aspekcie z pewnością nie zastąpi żywego autora. Na przykład, w przypadku pisania recenzji literatury naukowej, AI może pomóc w streszczeniu tekstów, ale nie zastąpi personalnej refleksji na temat wzajemnych zależności między badaniami.

Ponadto, by AI mogła pisać w określonym stylu, konieczne jest wcześniejsze jej „wyuczenie” poprzez dostarczenie tekstów o pożądanym charakterze językowym. W przeciwnym razie narzędzie może używać typowych struktur składniowych, powtarzalnych sformułowań czy charakterystycznych zbitek słownych, które łatwo zdradzają, że tekst został wygenerowany maszynowo.

Etyka korzystania z AI w procesie twórczym

Wykorzystywanie całych fragmentów wygenerowanych przez sztuczną inteligencję w swoich autorskich pracach budzi również wątpliwości natury etycznej. Przede wszystkim AI opiera swoje działanie na analizie ogromnych zbiorów danych pochodzących z istniejących publikacji i tekstów, które zostały stworzone przez innych autorów. Oznacza to, że choć generowany tekst może wydawać się oryginalny, w rzeczywistości jest efektem przetwarzania i modyfikacji istniejących zasobów. Dodatkowym ryzykiem jest to, że takie prace mogą nie przejść przez systemy antyplagiatowe. AI może bowiem generować teksty o wysokim stopniu zgodności z istniejącymi publikacjami. Może to skutkować poważnymi konsekwencjami, w tym podważeniem dorobku naukowego.

Przyszłość autorstwa w dobie sztucznej inteligencji

Coraz bardziej zaawansowane modele językowe mogą przyczynić się do redefinicji roli autora, który stanie się bardziej kreatorem treści niż jej wyłącznym twórcą. W kontekście naukowym oznacza to, że AI może odciążyć badaczy z wielu powtarzalnych zadań, takich jak formatowanie tekstu, robienie przypisów czy sprawdzanie zgodności z wytycznymi edytorskimi. Jednakże, aby zachować autentyczność i integralność naukowego autorstwa, konieczne jest postawienie wyraźnych granic w korzystaniu z AI. Sztuczna inteligencja może być cennym narzędziem wspierającym, ale nigdy nie zastąpi ludzkiego umysłu w całej jego złożoności.